**Chapter 12 - The art of rigging**
Goedemorgen maten, vrienden, scheepslui, gewone lui, kijkers en geïnteresseerden!
In deze update zal ik de laatste stukjes hout die gevormd worden tot mast of ra tonen en daarna de start met de tuigage.
We zijn in de laatste fase van deze bouw aangekomen. Een mijlpaal met een melancholiek gevoel wanneer je weet dat je het laatste stukje hout voor dit schip hebt gevormd en start aan de tuigage. Het optuigen van een schip is letterlijk een specialisme die ik niet bezit.
Een uitdaging om er iets van te maken borrelt in me naar boven. Het hoeft voor mij niet wetenschappelijk correct te zijn, dat is het hele schip namelijk niet. Het moet alleen op het eerste oog "authentiek en goed" uitzien. Dit is meer een gevoel dan een exacte wetenschap, echter door op kleine nuances te letten moet dat lukken. Ik ga er voor zitten met mijn pincetten, lijm, draad en goede moed...
Het maken van de laatste ra's en masten, het aanzetten van de blokken is een tijdrovend karwei.
Nog even de methode die ik gebruik om een rond stuk hout te verdunnen / taps laten aflopen. De boormachine laat een diepe indruk achter in het hout. Dit zaag ik er later af en is niet meer zichtbaar.
De mizzenmast in wording. Na het taps laten aflopen van de mast, nog even een gaatje geboord van 1mm. Deze is nodig om met een pen een verbinding te maken met een blok voor de stevigheid. Ook in het blok boor ik in het midden een gaatje van 1mm. Om het midden te bepalen zet ik simpelweg twee diagonale lijnen naar de hoeken. Waar de lijnen elkaar kruisen is het midden van het blok.
Na montage van beide masten is dit het resultaat.
Nu volgde een kleine tegenslag. Ik moest de achterste mast afmaken (bezaansmast) en deze heeft een dwarsgetuigd zeil.
De ra ook wel
"begijnenra" genoemd is opgebouwd uit twee stukken hout van 4mm. In de bouwdoos is men vergeten om onvoldoende 4mm lang stuk rondhout mee te leveren. Ik merkte het al op bij de inventarisatie, dat de meegeleverde 4mm rondhout wel erg kort was. Na inspectie in de bouwbeschrijving / partslist, zag ik de fout. Hierin wordt een verkeerde (te korte) waarde gegeven voor de begijnenra. In de bouwbeschrijving moet deze 17cm lang zijn en bestaan uit een stuk, maar in werkelijkheid is het een 35cm lange ra die bestaat uit twee samengevoegde stukken. Foutje van AL die mij nu even een grote uitdaging bezorgd.
Het is op dit moment 15:30u zaterdagmiddag. Ik besluit met mijn zoontje naar Sjaaks Hobbyshop te Voorhout te rijden. Dat is vanaf mijn woonplaats ongeveer een uur rijden, maar ik weet dat ze daar diversen latjes op voorraad hebben. Daar aangekomen vond ik uiteindelijk een stuk rondhout (noten) van 5mm. 4mm was niet op voorraad. De kleur was iets afwijkend, maar wetende dat ik dat wel een beetje kan bijkleuren vond ik dat niet zo erg. 5mm naar 4mm veranderen was ook niet zo'n probleem, dus ik besloot deze mee te nemen. De lange rit voor mijn zoontje werkte op zijn blaas en dus moest hij nog even een sanitaire stop maken. In de winkel werd mij medegedeeld dat er geen klantentoilet is. Dat stuitte me een beetje tegen de borst en vond ik niet zo erg klantvriendelijk. Nadat ik aangaf dat we nog een uur in de auto moesten, mocht hij toch even op het medewerkerstoilet. Beste Sjaaks Hobbyshop, vriendelijk bedankt dat dit toch even mocht! :brouw:
Een klein kind heeft zijn blaas iets minder goed onder controle dan wij volwassenen...
Twee uur verder, thuis aangekomen met een stukje hout ben ik 's avonds aan de slag gegaan. Het begon met het schuren om rondom er 1 mm af te halen. Dit duurt even als je alleen een schuurblokje ter beschikking hebt. Ik heb het te schuren rondhout opgedeeld in twee delen. Eerst de ene helft schuren naar 4mm, waarbij ik het midden op 4,5mm heb gehouden. Vervolgens de andere helft. Uiteindelijk als laatste heb ik het midden naar 4mm geschuurd. Nu is het hout overal netjes op 4mm gebracht.
Hierna ging de schuursessie verder, omdat de begijnenra ook taps toeloopt en de verbinding, waar de twee helften elkaar raken, een platte kant moet hebben.
Na het samenvoegen, zet ik met potlood de lijntjes uit waar ik met touw de ra omwikkel ter versteviging. (groene pijlen)
Het eindresultaat na het omwikkelen en het aanbrengen van wat blokken. (rode pijlen)
Nu alle masten en ra's zijn gevormd, is dit het resultaat...
*Zeilen*
Tja, zeilen....op een zeilschip horen nu eenmaal zeilen. Ik heb er veel meningen over voorbij zien komen. Wel zeilen, geen zeilen, gereefde zeilen enz...
De bouwdoos komt met kant en klare zeilen. Deze zijn in de fabriek netjes gestikt met naald en garen, waarschijnlijk deels op een naaimachine, maar ze zitten erbij. De kwaliteit echter......tja.....het is geen lust voor het oog. Ze zijn redelijk bleek van kleur, de omslag is erg breed en het lijkentouw (zoomtouw) is van een verkeerde kleur. Zucht.
We gaan het er mee doen. Ik ga geen nieuwe maken ook al zou ik het kunnen. Ik kies in deze ervoor om de zeilen wat aan te passen en daarmee op het schip te zetten. De verhuizing staat voor de deur binnen een paar maandjes en dan wil ik het schip af hebben. Met de tuigage nog voor de boeg en de kleine vrije uurtjes die ik heb, is dit mijn beslissing. Mocht ik er ooit nog problemen mee hebben, is het maken van nieuwe zeilen altijd nog een optie.
Een tweede issue met de zeilen zijn de rode kruizen! De schepen van Columbus worden altijd afgebeeld met een rood kruis in de zeilen.
Er is een associatie gekomen in onze hersenen dat wanneer je een scheepsmodel met rode kruizen in de zeilen hebt, dat je het over Columbus en zijn schepen hebt.
bron: www.artesanialatina.net
Het klopt alleen niet helemaal. De geschiedenis leert ons dat rode kruizen op schepen wel degelijk in de periode voorkwam. Er zijn alleen wel twee varianten die een heel verschillende achtergrond hebben.
Het type kruis dat veel wordt afgebeeld op de Santa Maria is het zogenoemde "tempeliers kruis"
bron: www.wikimedia.org
Onze Columbus was geen tempelier maar wel in dienst van een christelijk koninkrijk. De rode kruizen van dergelijke schepen kwam voor in Spanje en dat zag er dan als volgt uit.
bron: www.wikimedia.org
Zo, als de schepen van deze expeditie een rood kruis in de zeilen had, dan was het zeker niet het tempeliers kruis maar een chistelijk kruis. Nu, de periode dat men dit gebruikte strookt weer niet met de periode dat Columbus met zijn schepen naar het onbekende westen voer. Met andere woorden, de kans is dus ook aanwezig dat het schip helemaal geen rood kruis in de zeilen had...
Ik ben er niet over uit, wel of geen rood kruis. Waarheid of niet...Geleerden weten het ook niet zeker. Ik besluit om er geen rood kruis op te zetten en ze enkel een beetje te verkleuren met thee!
Ik heb gewone thee gebruikt en ongeveer 20 minuutjes laten weken in heet water. De kleur zoals deze geworden is laat ik zo. Ze zijn iets bruin/geel beige achtig en dat was de kleur die ik voor ogen had. Je kan de zeilen nog donkerder maken naar gelang de voorkeur door het proces enkele keren te herhalen. Ook kun je de stof kleuren met koffie of een kleurstof.
De zeilen zijn na het drogen weer even opgeborgen omdat ik die later met de ra's aan het schip ga hangen. Dus de zeilen worden eerst aan de ra's bevestigd, waarna ik daarna de ra's met zeilen aan het schip ga bevestigen.
Voordat ik daarmee kan starten zal ik eerst een boel tuigage gaan opspannen. Ik besluit te starten met het vastzetten van de grote mast. Deze wordt vastgezet met aan weerskanten een want. Het want is opgebouwd uit stagen.
Ik zorg ervoor dat ik de stagen om de grote mast worden gelegd in de uitkijk. Dit gebeurde in een specifieke volgorde waardoor de lussen over elkaar worden gelegd en een nette stapel ontstaat. De bouwbeschrijving en tekeningen zeggen niets hierover en als je niet bekent bent met deze materie, is het een onmogelijke klus. Gelukkig heb ik wat ervaring en heb ik diversen boeken die mij hierover wat vertellen. Ze zitten helaas wel in een verhuisdoos....
Ervaring alleen dan maar...
De volgorde voor de geïnteresseerden onder jullie...
Stuurboord: Vanaf een jufferblok gaat er een staag naar de uitkijk, vandaar om de mast en daarna terug naar beneden naar de jufferblok ernaast. Een staag is een stuk touw, maar op het schip ziet het er uit als twee!
Hierna
Bakboord: hetzelfde proces. als hierboven. Deze wordt in de uitkijk bij de mast boven op de andere lus gelegd. (stapelen)
Vervolgens herhaal je dit proces over en weer totdat het hele want gedaan is.
De mast wordt door dit proces vastgezet!
Het op spanning brengen van de stagen voor dit type schip gebeurd door een talreep.
bron: www.debinnenvaart.nl
Om de jufferblokken op gelijke hoogte te brengen, heb ik een eenvoudig hulpmiddeltje gemaakt (afstandhouder). Een latje met wat sateprikker puntjes gelijmd. De afstand is hiermee steeds gelijk en kan ik makkelijk de stag vastknopen en heb ik mijn handen vrij hiervoor. Hierna is het afspannen met een talreep eenvoudig te doen!
Op de laatste foto is goed te zien dat de eerste stag om de bovenste jufferblok wordt gelegd en wordt vastgeknoopt. Ik heb mijn handen vrij om dit te doen doordat mijn hulpmiddeltje de jufferblokken op de juiste afstand houdt.
Hierna breng ik de talrepen aan en zet deze met een tijdelijke knoop vast aan de stag. Dit doe ik omdat de rek er in de koortjes nog niet uit is. Door deze nu even een dag te laten staan zal de koortjes iets verslappen doordat de rek eruit gaat. Hierna kan ik het tijdelijke knoopje van de talreep losmaken en de stagen verder op spanning zetten alvorens deze definitief vast te zetten.
Goed is nu te zien dat de twee geknoopte stagen aan de jufferblokken, feitelijk een stuk touw is die om de mast geslagen is!
Tot zo ver mijn update over het knopen van touwtjes, stagen en jufferblokken, talrepen en mastworpen.
Graag tot een volgende update en ik hoop dat ik de stappen een beetje duidelijk heb verwoord en getoond.
Peter